در آخرين جلسه شوراي سياست‌گذاري خودرو که اواخر اسفندماه سال گذشته تشکيل شد توليد خودروهاي برقي به‌طور رسمي از سوي وزارت صنعت، معدن و تجارت کليد خورد.

بر اين اساس در حالي وزارت صنعت يکي از برنامه‌هاي جدي سال 96 را عملياتي کردن توليد خودروهاي برقي قرار داده است که هيات وزيران در ارديبهشت‌ماه سال 93 خواهان ارائه برنامه توليد و واردات خودروهاي برقي و هيبريدي از سوي وزارت صنعت، معدن و تجارت شده بود. بر همين اساس مسوولان صنعتي کشور سه استراتژي به‌منظور عملي شدن توليد خودروهاي برقي در کشور را مدنظر قرار داده‌اند تا از اين طريق قدم مهمي در راستاي کاهش آلودگي هوا بردارند. به گزارش دنياي اقتصاد، آنگونه که تاکيد شده اولين اولويت و هدف وزارتخانه در اجرايي شدن توليد خودروهاي برقي‌، پوشش دادن شبکه حمل‌و‌نقل عمومي در کشور است تا ضمن فرهنگ سازي درخصوص استفاده از اين خودروها، مردم تاثيرات اين خودروها بر هواي کلانشهرها را به‌صورت عيني ببيند. در گام دوم وزارتخانه سه استراتژي براي توليد برقي‌ها در ايران تعريف کرده است. به اين ترتيب اولين استراتژي مدنظر در اين زمينه انجام پروژه توليد خودروي برقي روي پلت‌فرم موجود خارجي است. استراتژي دوم به توليد خودروي برقي با طراحي پلت‌فرم از ابتدا و با حداقل تيراژ اقتصادي سالانه 10هزار دستگاه تاکيد دارد و اين در شرايطي است که در سومين استراتژي، انجام پروژه توليد خودروي برقي روي پلت‌فرم موجود خودروهاي داخلي مد نظر است.

در حالي وزارت صنعت، معدن و تجارت سه استراتژي را پيشنهاد داده که ديدگاه‌هاي متفاوتي درخصوص توليد برقي‌ها در ايران وجود دارد. به عقيده کارشناسان در ميان استراتژي‌هاي مطرح شده توسط وزارت صنعت بهترين مدل براي ورود به اين عرصه جديد، توليد برقي‌ها با مشارکت و همکاري صاحبان برند دنيا در اين حوزه است؛ چراکه اين موضوع ضمن افزايش سرعت توليد، موجب مي‌شود دانش فني در توليد اين خودروها به کشورمان منتقل شود. اين تاکيد کارشناسان در شرايطي است که هم‌اکنون چند گزينه براي مشارکت در توليد برقي‌ها روي ميز مسوولان صنعتي است حال آنکه با توجه به اشتياق شرکت‌هاي چيني در اين زمينه، ظاهرا تمايل مسوولان به شراکت با خودروسازان معتبر است.

اما در شرايطي تاکيد بر استراتژي همکاري مشترک با خودروسازان خارجي است که استراتژي دوم توليد مستقل و بدون دخالت خارجي‌ها در اين زمينه است. بنابراين آنگونه که در جلسه شوراي سياست‌گذاري خودرو پيشنهاد شده است، توليد خودروهاي برقي بايد ازسوي يک شرکت مستقل صورت بگيرد که اين شرکت مي‌تواند به روش‌‌هاي مختلف از جمله همکاري يک شرکت ايراني و خارجي يا ورود مستقيم خودروسازان خارجي به امر توليد اين خودروها کار خود را آغاز کند. اما هر چه هست، در اين استراتژي تاکيد شده که خودروسازان داخلي فعال در کشور نبايد در اين کار وارد شوند؛ چراکه اين حوزه تخصصي بايد به يک شرکت تخصصي واگذار شود. اما همانطور که گفته شد در استراتژي سوم انجام پروژه توليد خودروي برقي روي پلت‌فرم موجود خودروهاي داخلي مد نظر قرار گرفته که اين استراتژي اگر چه در دنيا معمول است

استراتژي همکاري با خارجي‌ها

اولين استراتژي مدنظر شوراي سياست‌گذاري خودرو درخصوص توليد برقي‌ها در ايران با بهره‌گيري از پلت‌فرم‌هاي موجود خارجي است. استراتژي که به عقيده کارشناسان سرعت عمل توليد برقي‌ها را افزايش مي‌دهد. اين موضوع از آن رو اهميت دارد که سرمايه‌گذاري‌ مشترک يکي از راه‌هاي انتقال فناوري، دانش مديريتي و توسعه محصول محسوب مي‌شود. برهمين اساس کارشناسان تاکيد دارند در استراتژي مدنظر به‌منظور توليد خودروهاي برقي بايد براساس استراتژي توسعه صنعت خودرومان پيش برويم. از آنجا که توليد برقي‌هاي نيازمند يک دانش جديد است بنابراين نيازمند کسب دانش از سوي خودروسازان خارجي هستيم تا از اين طريق بتوانيم توليد خودروهاي برقي را کليد بزنيم. اين موضوع از آن رو مورد تاکيد کارشناسان است که آنها يک پرسش مهم را مطرح مي‌کنند، اينکه صنعت خودروي ايران قرار است به کجا برسد؟ درصورتي‌که هدف توسعه صنعت خودرو و پيش رفتن ما به سمت خودروساز شدن است؛ بنابراين توليد مدل‌هاي مختلف از جمله برقي‌ها را بايد در برنامه قرار دهيم. در اين مورد يک کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با «دنياي اقتصاد» با اشاره به اينکه مشارکت با خودروسازان خارجي و بهره‌گيري از پلت‌فرم‌هاي خودروهاي برقي روز قطعا بهترين استراتژي براي ورود به اين عرصه است، مي‌گويد: درصورتي‌که با يکي از صاحبان برند معتبر خودروهاي برقي مشارکت مان شکل بگيرد قطعا صنعت خودرو ما مي‌تواند از زنجيره ارزش اين شرکت‌ها بهره‌مند شود و با ورود به زنجيره ارزش مي‌توانيم به تجارت جهاني خودرو در اين عرصه وارد شويم. از آنجا که در توليد برقي‌ها نيز شرکت‌هاي صاحبنامي وجود دارند، بنابراين مي‌توانيم در شرايط پساتحريم مذاکرات خود را با آنها آغاز کنيم.وي با اشاره به اينکه در توليد اين خودروها بايد در فاز طراحي و پلت‌فرم وارد شويم، مي‌گويد: بايد با شرکت‌هايي که دانش فني توليد اين خودروها را دارند وارد مذاکره شويم. از آنجا که در حال حاضر در بحث عرضه خودروهاي برقي شرکت‌هاي زيادي فعال نيستند، بنابراين ايران به دلايل مختلف مي‌تواند در اين عرصه فعاليت کند و کشور مطرحي در توليد برقي‌ها در منطقه شود.

 

رويکرد اتکا به توان داخلي

وزرات صنعت دومين استراتژي مدنظر براي توليد خودروهاي برقي را طراحي پلت‌فرم از ابتدا و با تيراژ اقتصادي سالانه 10هزار دستگاه پيشنهاد کرده است؛ استراتژي که نظرات موافق و مخالف را با خود به همراه دارد. موافقان اين رويکرد معتقدند ورود به طراحي و توليد خودروهاي برقي با توجه به فعاليت و سابقه‌اي که صنعت خودرو ايران دارد کاري سخت و محال نيست؛ بنابراين صنعت خودرو کشورمان با بهره‌گيري از توان فني و مهندسي موجود و استفاده از دانش روز مي‌تواند به طراحي يک پلت‌فرم و توليد خودروي برقي مبادرت کند.

در اين مورد، بيوک عليمرادلو، کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با «دنياي اقتصاد» با اشاره به اينکه صنعت خودرو کشورمان توان لازم براي توليد خودروي برقي را دارد، مي‌گويد: با توجه به ساختار صنعت خودروي کشورمان با طراحي پلت‌فرم داخلي با سرعت بيشتري مي‌توانيم به توليد برقي‌ها دست پيدا کنيم.وي تاکيد دارد: بنابراين بايد بعد از مشخص شدن اهداف و برنامه‌ها در اين حوزه، طراحي يک تا دو پلت‌فرم برقي را کليد بزنيم تا بتوانيم برند خودمان را در اين خصوص داشته باشيم.با وجود اين برخي از کارشناسان معتقدند صنعت خودرو ما دانش توليد و طراحي پلت‌فرم را ندارد؛ بنابراين رويکرد توليد و طراحي از داخل درخصوص توليد خودروهاي برقي را بايد فراموش کنيم. در اين زمينه کارشناسان به تجربه توليد خودروهاي بنزين‌سوز با ياري پلت‌فرم‌هاي خارجي اشاره دارند و معتقدند با توجه به پيشينه صنعت خودرو ايران درصورتي‌که بخواهيم توان داخلي را در اين حوزه تخصصي به کار بگيريم، قطعا نبايد اميدي به توسعه اين بخش داشته باشيم؛ چراکه دانش فني لازم در اين زمينه را نداريم و نمي‌توانيم آن را به‌راحتي به دست بياوريم.

در اين مورد يک کارشناس معتقد است، چون صنعت خودرو ما دانش فني لازم و قدرت طراحي پلت‌فرم را ندارد، در ابتداي کار بايد يک پلت‌فرم خارجي را وارد کند تا بعد از کسب دانش و انتقال فناوري به کشورمان توان توليد و طراحي را به دست بياورد. وي تاکيد دارد: از آنجا که در توليد خودروهاي برقي هيچ‌گونه سابقه و تجربه‌اي نداريم بنابراين ورود خودمان به اين موضوع موجب طولاني شدن فعاليت در اين زمينه مي‌شود، بنابراين مي‌توانيم با فعال کردن بخش خصوصي و سرمايه‌گذاران خارجي اين هدف را محقق کنيم.

 

توليد برقي با پلت‌فرم‌هاي کنوني

سومين استراتژي مدنظر مديران خودروسازي کشور، انجام پروژه توليد خودروي برقي روي پلت‌فرم‌هاي موجود داخلي است. موضوعي که به‌نظر مي‌رسد بيشترين تمايل وزارت صنعت براي ورود به توليد برقي‌ها براساس اين استراتژي است. در شرايطي وزارتخانه و برخي از کارشناسان با اين رويکرد موافق هستند و سرعت عمل در رسيدن به هدف توليد برقي را به اين وسيله سريع‌تر مي‌دانند که يک پرسش مطرح مي‌شود که آيا توليد خودروهاي برقي بر روي پلت‌فرم بنزيني امکان پذير است؟ بررسي تجربه توليد خودروهاي برقي در جهان نشان از آن دارد که بسياري از توليدکنندگان بزرگ دنيا در توليد خودروهاي برقي خود از پلت‌فرم‌هاي بنزيني بهره برده‌اند؛ به‌عنوان مثال شرکت فورد در آغاز به کار توليد خودروهاي برقي از پلت‌فرم خودروهاي بنزيني‌اش استفاده کرد و جنرال موتورز نيز شورلت ولت خود را روي پلت‌فرمي توليد مي‌کند که پلت‌فرم يک خودروي بنزيني است.نيسان نيز که يکي از شرکت‌هاي مهم در توليد خودروهاي برقي است، در سال گذشته اعلام کرد که در حال طراحي پلت‌فرم جديدي براي توليد خودروهاي برقي است. بي‌ام‌و نيز تجربه توليد خودروي برقي روي پلت‌فرم بنزيني را دارد، اما مرسدس بنز همه توليدات برقي خود را روي پلت‌فرم برقي‌اش توليد مي‌کند.

در شرايطي خودروسازان جهاني از پلت‌فرم‌هاي بنزيني خود در توليد برقي‌ها بهره‌برده‌اند که به‌نظر مي‌رسد استراتژي بهره‌بردن از پلت‌فرم‌هاي کنوني نه تنها امکان‌پذير است بلکه به صرفه‌تر نيزهست؛ موضوعي که کارشناسان نظرات متفاوتي نسبت به آن دارند. به باور کارشناسان پلت‌فرم‌هاي کنوني خودروسازي‌هاي کشورمان قديمي و تاريخ گذشته هستند؛ بنابراين بسياري از اين پلت‌فرم‌ها شرايط فني لازم براي تبديل شدن به يک خودروي برقي را ندارند. حال آنکه خودروهاي کنوني و پلت‌فرم‌هاي آنها بسيار قديمي هستند. در اين مورد محمدرضا نجفي‌منش، عضو شوراي سياست‌گذاري خودرو با اشاره به اينکه بهره بردن از پلت‌فرم‌هاي کنوني امکان پذير است، مي‌گويد: توليد خودروي برقي نيازمند دانش فني است که صنعت خودرو ما آن را دارا است؛ بنابراين با بهره‌بردن از پلت‌فرم‌هاي موجود مي‌توانيم سريع‌تر توليد خودروي برقي را عملياتي کنيم. در اين ميان اما بيوک عليمرادلو معتقد است که توليد خودروي برقي روي پلت‌فرم‌هاي قديمي اصلا توجيه ندارد، چراکه اين پلت فرم‌ها شرايط لازم براي توليد خودروي برقي را ندارند.

 

اولويت ايجاد زيرساخت همزمان با توليد

اما درحالي‌که کارشناسان بهترين استراتژي‌ توليد خودروي برقي در ايران را بر مبناي همکاري و مشارکت با خارجي‌ها و استفاده از يک پلت‌فرم روز خارجي عنوان مي‌کنند که به اعتقاد آنها يکي از مهم‌ترين موضوعات به‌منظور عملياتي شدن توليد برقي‌ها داشتن برنامه مشخص و اهداف مدون در اين مورد است. بعد از آن همراه با آغاز مراحل توليد بايد زيرساخت‌هاي لازم در کشور ايجاد شود تا در صورت عرضه خودرو، مشتريان بتوانند از آن استفاده کنند. اما موضوع مهم در نظر گرفتن مشوق‌هاي مالي است که انگيزه لازم براي خريد خودرو را در ميان مشتريان ايجاد کند. تجربه جهاني توليد خودروهاي برقي نيز نشان مي‌دهد که همزمان با فعاليت خودروسازان درخصوص طراحي و توليد برقي‌ها، دولت‌ها زيرساخت‌هاي لازم به‌منظور ورود اين خودروها به بازار را فراهم کردند و بعد از آن به‌منظور ايجاد تقاضا براي توليدات شرکت‌هاي خودروساز، مشوق‌هاي مالي را در نظر گرفتند. در اين مورد، بيوک عليمرادلو، مشاور وزير صنعت، معدن و تجارت نيز تاکيد دارد که قبل از توليد خودروهاي برقي بايد همکاري لازم ميان وزارتخانه‌هاي مختلف به‌منظور ايجاد زيرساخت‌ها شکل بگيرد و بعد از آن مراحل طراحي و توليد آغاز شود؛ چراکه ايجاد زيرساخت و طراحي و توليد زما‌بر است. وي با اشاره به اينکه يکي از موضوعات مهم بعد از توليد، چگونگي فروش اين خودروها است، مي‌گويد: بسياري از دولت‌ها به‌منظور استفاده مردم از خودروهاي برقي و کاهش آلايندگي ‌هوا از يارانه‌ و مشوق‌هاي مالي استفاده کردند، بنابراين در کشور ما نيز بايد براي ترغيب مردم به استفاده از اين خودروها در آينده، مشوق‌هاي بسياري در نظر گرفته شود. وي معتقد است از آنجا که خودروهاي برقي از قيمتي بالا و پيمايشي پايين برخوردار هستند بنابراين بايد براي ترغيب مشتريان از ابزارهاي مختلفي بهره برد؛ بنابراين اگر قصد داريم که در آينده مشتريان از خودروي برقي استفاده کنند بايد ابزارهاي حمايتي خود در حوزه مالي را مدنظر قرار دهيم.