خودروی برقی یا خودروی الکتریکی (به انگلیسی: Electric vehicle) به خودرویی گفته میشود که از باتری جهت نیروی محرکه بهجای موتور درونسوز استفاده میکند. در این ماشین ها موتور در زیر بدنه قرار دارد.
اولین خودروهای برقی در قرن نوزدهم تولید شدند. تولید اینگونه خودروها با تولید انبوه اتومبیل احتراقی دچار افت شدید گردید. در دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی با وقوع بحران انرژی مجدداً خودروی برقی مورد توجه قرار گرفت ولی این علاقمندی سبب تولید انبوه و ایجاد بازار رقابتی نشد. از سال ۲۰۰۸ میلادی با توجه به پیشرفت فنآوری باتریها، مدیریت شبکه برق، نگرانیها در خصوص قیمت نفت و نیاز به کاهش گازهای گلخانهای تحول اساسی در تولید خودروهای برقی صورت گرفتهاست.
از مزایای خودروی برقی نسبت به خودروی احتراقی میتوان به کاهش قابل ملاحظه آلودگی هوای محلی، کاهش گازهای گلخانهای و کاهش وابستگی به نفت اشاره کرد. برخی از کشورها و دولتهای مربوطه به منظور ترویج و گسترش بازار خودروهای برقی از انگیزانندههای دولتی برای خودروهای برقی استفاده میکنند.
اختراع
باتریهای قابل شارژی که ذخیرهسازی برق را در خودرو امکانپذیر کند در سال ۱۸۵۹ میلادی و توسط یک فیزیکدان فرانسوی به نام گاستون پلانته اختراع شد. این باتریهای باتری سربی-اسیدی نام گرفتند.
اولین خودروی برقی را توماس پارکر یک مهندس اهل لندن در سال ۱۸۸۴ میلادی ساخت. پارکر که نگران آلودگی شهر لندن و نیز علاقمند به ساخت خودروهای با مصرف کارآمدتر سوخت بود در نهایت توانست یک خودروی برقی قابل استفاده تولید کند.
دوره طلایی
در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی خودروی برقی به واسطه ترجیح استفاده از انرژی الکتریکی به عنوان نیروی محرکه و عملکرد بهتر، پرطرفدار بود. در سال ۱۹۰۰ میلادی، ۴۰٪ خودروها در آمریکا با بخار، ۳۸٪ با برق و ۲۲٪ با بنزین کار میکردند.
ساختار
قوای محرک یک وسیله نقلیه الکتریکی شامل سه زیر مجموعهٔ اصلی است: نیرو محرکهٔ الکتریکی، منبع انرژی و کمک دهنده که این سه زیر مجموعه، خود دارای زیر مجموعههایی هستند که در شکل به طور کامل نمایش داده شدهاند.
بسته به ورودیهایی که از طریق پدالهای گاز و ترمز اعمال میشوند، کنترل کنندهٔ وسیله نقلیه سیگنال کنترل مناسبی را به مبدل الکترونیکی قدرت ارسال میکند که وظیفهٔ مبدل الکترونیکی قدرت، تنظیم توان جاری شده بین موتور الکتریکی و منبع انرژی میباشد. جریان توان برگشت، به دلیل احیای ترمز وسیله نقلیهٔ الکتریکی رخ میدهد. این انرژی بازیافت شده میتواند در منبع انرژی ذخیره شود زیرا منبع انرژی قابلیت پذیرش این انرژی را دارد. اکثر باتریهای وسایل نقلیهٔ الکتریکی همچون ابرخازنها و فلایویلها، به آسانی توانایی پذیرش انرژی بازیافت شده را دارند. واحد مدیریت انرژی با کنترل کنندهٔ وسیله نقلیه همکاری میکند تا احیای ترمز و انرژی بدست آمده از طریق آن را کنترل کند. این بخش همچنین با واحد سوخت گیری در ارتباط است تا آن را کنترل کند و میزان قابلیت استفاده از منبع انرژی را به تصویر بکشد. منبع توان کمکی، توان مورد نیاز با سطوح ولتاژهای مختلف را برای همهٔ بخشهای کمکی وسیله نقلیهٔ الکتریکی تأمین میکند، مخصوصاً برای واحدهای کنترل کنندهٔ شرایط هوا و توان فرمان.
باتریها
در فنآوری خودروهای برقی باتری یکی از نقشهای مهم را بر عهده دارد. عواملی چون ظرفیت باتری، عملکرد باتری، دوام باتری، طول عمر، چگالی انرژی، چگالی توان، حساسیت نسبت به دما، زمان شارژ و قیمت از شاخصههای مهم انتخاب باتری میباشد.
باتری بسیاری از خودروهای برقی که امروزه تولید میشوند از نوع لیتیوم-یون هستند. اگرچه باتریهای لیتیومی اغلب به خاطر ظرفیت زیاد و چگالی انرژی مناسب مورد استفاده قرار میگیرند ولی عمر مفید و دوام آنها محدود است و این مسئله از عمده عواملی است که هزینههای ساخت و تولید خودروی برقی را بالا برده است. تحقیقات برای استفاده از ترکیبات دیگری از لیتیوم مانند فسفاتآهن-لیتیوم و لیتیوم-تیتانات برای حل مشکل دوام و عمر باتریها در جریان است.
انواع دیگر باتریهای مورد استفاده در خودروی برقی عبارتند از:
باتری اسیدی که هنوز در بسیاری از مدلهای خودروی برقی استفاده میشود. هزینههای اولیه کمتری نسبت به بقیه باتریها دارد و افزایش توان خروجی با اضافه کردن تعداد باتریها به سادگی قابل انجام است.
باتری نیکل–کادمیم
باتری نیکل– هیدرید فلز
باتری نیکل-آهن
استفاده از چندین نوع باتری نیز در حال تحقیق و بررسی است. مانند:
باتری روی-هوا
باتری آلمینیوم - هوا
باتری نمک مذاب
باتری روی-برم
باتری اکسایشکاهش وانادیم